Tình trạng bệnh huyết áp cao đang ngày càng trở nên phổ biến. Và là 1 trong những bệnh gây tử vong cao nhất trên thế giới hiện nay. Các cơ quan y tế của các quốc gia cũng như tổ chức y tế thế giới cũng đau đầu về xử lý các biến chứng của bệnh tăng huyết áp. Chúng ta hãy cùng gặp gỡ và nghe lời khuyên từ thạc sĩ, bác sĩ Bùi Thanh Quang, Phó khoa điều trị ngoại, Viện Tim TP HCM.

Tăng huyết áp.

Theo bác sĩ thì đối với mỗi cá nhân khác nhau thì sẽ có 1 mức huyết áp đích để làm mục tiêu duy trì chúng trên bệnh nhân là khác nhau. Trên những bệnh nhân bị tăng huyết áp lại kèm theo cả bệnh tiểu đường thì mức huyết áp đích cần đạt được so với bệnh nhân không có bệnh mắc kèm lại khác nhau. Cụ thể thông thường là mức 130/80mmhg. Cũng tương tự như vậy với suy tim thì huyết áp đích là 120/80mmhg. Người cao tuổi(>80t) thì đích là 140-145mmHg. Với mỗi bệnh mắc kèm ta có đích huyết áp riêng.

Theo bác sĩ Thanh Quang, một số biện pháp phòng tránh biến chứng do tăng huyết áp như sau:

1. Dùng thuốc hạ huyết áp

Đối với bệnh nhân tăng huyết áp thì việc đầu tiên là phải sử dụng thuốc huyết áp mà bác sĩ kê đơn cho đều đặn và hàng ngày. Nhiều bệnh nhân thấy rằng sau 1 thời gian sử dụng thuốc hạ áp thì huyết áp ổn định và không tăng nữa thì ngưng sử dụng thuốc. Nhưng việc đó chỉ làm cho cơn phát cao huyết áp năng hơn so với lần trước. Có thể dẫn tới biến chứng trầm trọng hơn và tình trạng bệnh nặng hơn. Vì vậy hãy sử dụng thuốc đều đặn ngay cả khi đã được ổn định.

2. Biện pháp không dùng thuốc:

Biện pháp này là cần thiết đối với mọi bệnh nhân bị tăng huyết áp. Đôi khi ta chỉ cần điều chỉnh lối sống là cũng có thể hạ áp được rồi

- Cai thuốc lá.

- Cai bia rượu đối với người nghiện nặng, có thể uống dưới 30ml rượu mạnh, dưới 720 ml bia trong một ngày.

- Giảm ăn mặn, ăn ít hơn 4g muối mỗi ngày, ít hơn 1 muỗng cà phê muối, hoặc ít hơn 2 muỗng canh nước mắm hoặc nước tương.

- Chế độ ăn nhiều rau, ít trái cây, ít béo.

- Tập thể dục ít nhất 30-45 phút mỗi ngày và tập đều đặn 7 ngày một tuần.

- Giảm cân ở người thừa cân hoặc béo phì.

3. Điều trị đái tháo đường

Tăng huyết áp kèm với đái tháo đường thì chỉ số chúng ta cần quan tâm nhất là HbA1C của bệnh nhân phải luôn đạt mức cần thiết. Việc kiểm soát được chỉ số này sẽ giúp ngăn ngừa được biến chứng nặng trên tim mạch đối với bệnh nhân.

4. Rối loạn lipide máu

Tăng huyết áp đi kèm với nỗi lo các biến chứng trên tim mạch. Chúng có thể ảnh hưởng bất kì lúc nào nếu chúng ta không ngăn ngừa tốt. Với bệnh nhân kèm tình trạng tăng lipid máu thì càng phải lưu ý do tăng lipid máu là yếu tố nguy cơ đối với bệnh tim mạch.

Hãy duy trì 1 lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị tốt theo chỉ định của các bác sĩ để có thể ngăn ngừa được rủi ro gặp phải các biến chứng bệnh tăng huyết áp.

Đọc Thêm…

Tăng huyết áp là khi huyết áp tâm thu ≥ 140mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90mmHg.
Phần lớn tăng huyết áp (THA) ở người trưởng thành là không rõ nguyên nhân (THA nguyên phát), chỉ có khoảng 10% các trường hợp là có nguyên nhân 

Điều trị tăng huyết áp

ĐIỀU TRỊ

1. Nguyên tắc chung:

- Tăng huyết áp là bệnh mạn tính nên cần theo dõi đều, điều trị đúng và đủ hàng ngày, điều trị lâu dài.

- Mục tiêu điều trị là đạt “huyết áp mục tiêu” và giảm tối đa “nguy cơ tim mạch”.

- “Huyết áp mục tiêu” cần đạt là < 140/90 mmHg và thấp hơn nữa nếu người bệnh vẫn dung nạp được. Nếu nguy cơ tim mạch từ cao đến rất cao thì huyết áp mục tiêu cần đạt là

< 130/80 mmHg. Khi điều trị đã đạt huyết áp mục tiêu, cần tiếp tục duy trì phác đồ điều

trị lâu dài kèm theo việc theo dõi chặt chẽ, định kỳ để điều chỉnh kịp thời.

- Điều trị cần hết sức tích cực ở bệnh nhân đã có tổn thương cơ quan đích. Không nên hạ huyết áp quá nhanh để tránh biến chứng thiếu máu ở các cơ quan đích, trừ tình huống cấp cứu.

2. Các biện pháp tích cực thay đổi lối sống: áp dụng cho mọi bệnh nhân để ngăn ngừa tiến triển và giảm được huyết áp, giảm số thuốc cần dùng …

- Chế độ ăn hợp lý, đảm bảo đủ kali và các yếu tố vi lượng:

+ Giảm ăn mặn (< 6 gam muối hay 1 thìa cà phê muối mỗi ngày).

+ Tăng cường rau xanh, hoa quả tươi.

+ Hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol và axít béo no.

- Tích cực giảm cân (nếu quá cân), duy trì cân nặng lý tưởng với chỉ số khối cơ thể (BMI:

body mass index) từ 18,5 đến 22,9 kg/m2.

- Cố gắng duy trì vòng bụng dưới 90cm ở nam và dưới 80cm ở nữ.

- Hạn chế uống rượu, bia: số lượng ít hơn 3 cốc chuẩn/ngày (nam), ít hơn 2 cốc chuẩn/ngày (nữ) và tổng cộng ít hơn 14 cốc chuẩn/tuần (nam), ít hơn 9 cốc chuẩn/tuần (nữ). 1 cốc chuẩn chứa 10g ethanol tương đương với 330ml bia hoặc 120ml rượu vang, hoặc 30ml rượu mạnh.

- Ngừng hoàn toàn việc hút thuốc lá hoặc thuốc lào.

- Tăng cường hoạt động thể lực ở mức thích hợp: tập thể dục, đi bộ hoặc vận động ở mức độ vừa phải, đều đặn khoảng 30-60 phút mỗi ngày.

- Tránh lo âu, căng thẳng thần kinh; cần chú ý đến việc thư giãn, nghỉ ngơi hợp lý.

- Tránh bị lạnh đột ngột.

3. Điều trị tăng huyết áp bằng thuốc tại tuyến cơ sở:

- Chọn thuốc khởi đầu:

+ Tăng huyết áp độ 1: có thể lựa chọn một thuốc trong số các nhóm: lợi tiểu thiazide liều thấp; ức chế men chuyển; chẹn kênh canxi loại tác dụng kéo dài; chẹn beta giao cảm (nếu không có chống chỉ định).

+ Tăng huyết áp từ độ 2 trở lên: nên phối hợp 2 loại thuốc (lợi tiểu, chẹn kênh canxi, ức chế men chuyển, ức chế thụ thể AT1 của angiotensin II, chẹn bêta giao cảm.

+ Từng bước phối hợp các thuốc hạ huyến áp cơ bản, bắt đầu từ liều thấp như lợi tiểu thiazide (hydrochlorothiazide 12.5mg/ngày), chẹn kênh canxi dạng phóng thích chậm (nifedipine chậm (retard) 10-20mg/ngày), ức chế men chuyển (enalapril 5mg/ngày; perindopril 2,5-5 mg/ngày …).

- Quản lý người bệnh ngay tại tuyến cơ sở để đảm bảo bệnh nhân được uống thuốc đúng, đủ và đều; đồng thời giám sát quá trình điều trị, tái khám, phát hiện sớm các biến chứng và tác dụng phụ của thuốc theo 4 bước quản lý tăng huyết áp ở tuyến cơ sở 

- Nếu chưa đạt huyết áp mục tiêu: chỉnh liều tối ưu hoặc bổ sung thêm một loại thuốc khác cho đến khi đạt huyết áp mục tiêu.

- Nếu vẫn không đạt huyết áp mục tiêu hoặc có biến cố: cần chuyển tuyến trên hoặc gửi khám chuyên khoa tim mạch.

4. Các lý do chuyển tuyến trên hoặc chuyên khoa tim mạch:

Cân nhắc chuyển đến các đơn vị quản lý THA tuyến trên hoặc chuyên khoa tim mạch trong các trường hợp sau:

- Tăng huyết áp tiến triển: THA đe dọa có biến chứng (như tai biến mạch não thoáng qua, suy tim …) hoặc khi có các biến cố tim mạch.

- Nghi ngờ tăng huyết áp thứ phát hoặc THA ở người trẻ hoặc khi cần đánh giá các tổn thương cơ quan đích.

- Tăng huyết áp kháng trị mặc dù đã dùng nhiều loại thuốc phối hợp (≥ 3 thuốc, trong đó ít nhất có 1 thuốc lợi tiểu) hoặc không thể dung nạp với các thuốc hạ áp, hoặc có quá nhiều bệnh nặng phối hợp.

- THA ở phụ nữ có thai hoặc một số trường hợp đặc biệt khác.

5. Điều trị tăng huyết áp và các yếu tố nguy cơ tim mạch khác ở tuyến trên:

Quản lý tăng huyết áp và các yếu tố nguy cơ tim mạch khác ở tuyến trên bao gồm:

- Phát hiện tổn thương cơ quan đích ngay ở giai đoạn tiền lâm sàng

- Loại trừ các nguyên nhân gây tăng huyết áp thứ phát 

- Chọn chiến lược điều trị vào độ huyết áp và mức nguy cơ tim mạch 

- Tối ưu hóa phác đồ điều trị tăng huyết áp: dựa vào các chỉ định bắt buộc hoặc ưu tiên của từng nhóm thuốc hạ huyết áp trong các thể bệnh cụ thể. Phối hợp nhiều thuốc để tăng khả năng kiểm soát huyết áp thành công, giảm tác dụng phụ và tăng việc tuân thủ điều trị của người bệnh

- Điều trị các bệnh phối hợp và điều trị dự phòng ở nhóm có nguy cơ tim mạch cao hoặc rất cao.

- Sử dụng các thuốc hạ huyết áp đường tĩnh mạch trong các tình huống khẩn cấp như tăng huyết áp ác tính; tách thành động mạch chủ; suy thận tiến triển nhanh; sản giật; THA có kèm nhồi máu cơ tim (NMCT) cấp hoặc suy tim trái cấp … 

DS. Nguyễn Hoài Nam

Đọc Thêm…